به گزارش جهان فولاد با اینکه چندی پیش مشکلات حوزه ماشین‌آلات معدنی و راهسازی در کمیسیون صنایع و معادن مجلس مورد بررسی قرار گرفت و در جلسه این کمیسیون مقرر شد که وزارت صمت ادعای تولیدکنندگان درباره تامین نیاز کشور به ماشین‌آلات معدنی را راستی‌آزمایی کند، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.
تولیدکنندگان حوزه ماشین‌آلات معدنی معتقدند که به‌رغم داشتن توانایی تولید ماشین‌آلات متناسب با نیاز کشور موانعی وجود دارد. در این روند متاسفانه وزارتخانه‌های راه‌وشهرسازی و صنعت، معدن و تجارت به دنبال تامین نیاز داخل از طریق واردات هستند و گویا کسی حرف آنها را نمی‌شنود. این در حالی است که در مقابل به باور معدنی‌ها موضوع چیز دیگری است. از یک طرف ماشین‌آلاتی که قرار است وارد شود گویا در راستای تامین منافع شرکت‌های بزرگ خصولتی و دولتی بوده و به کار بخش خصوصی کوچک نمی‌آید. در نتیجه تا حدودی درست است که بوی رانت شنیده می‌شود و چه بهتر مجلس در این حوزه ورود کند. از طرفی گفته می‌شود که تولیدکننده‌ای از جمله هپکو به هیچ‌وجه توان تولید ندارد و بنابراین فضا برای واردات باید فراهم شود. در این بین مساله مهم این است که فضا باید برای واردات ماشین‌آلات تمامی معادن از جمله کوچک و متوسط فراهم باشد.
بنابراین بحثی که در واردات ماشین‌آلات از آن سخن به میان می‌آید، نخست موضوع مافیاست. در واقع گفته می‌شود که مافیای ماشین‌آلات مدام به وزارتخانه فشار وارد می‌کند و این سازمان هم توجه نمی‌کند که سایز ماشین‌آلات مطرح‌شده برای واردات آیا به درد معادن کوچک و متوسط می‌خورد یا نه و در مقابل دستور واردات داده می‌شود! در واقع معدن‌داران بزرگ شامل خصوصی‌ها، خصولتی‌ها و تمام کسانی که در وزارتخانه نفوذی دارند خواهان این هستند که ماشین بزرگ وارد کشور شده تا نیازشان تامین شود. از یک طرف در داخل هم گروهی مطرح می‌کنند که دولت نباید ماشین‌آلات وارد کند، چراکه آن را خواهیم ساخت. در این بین هپکو با هدف حمایت از تولید داخلی، با اینکه توانایی تامین تمام نیاز داخلی و توان رقابت با تولیدات خارجی را ندارد، تاکید می‌کند که جلوی واردات گرفته شود یا شرایط بسیار محدودتر شود.
نیمی از ماشین‌آلات مستهلک هستند
رییس انجمن سنگ‌آهن گفت: حدودا ۳۰ هزار دستگاه ماشین‌آلات معدنی در کشور داریم که نیمی از آنها مستهلک هستند؛ موضوع اصلی تبدیل ۳۰ هزار دستگاه به ۶۰-۵۰ هزار دستگاه است که نیاز است یک کارگروه در بحث ماشین‌آلات فی‌مابین دولت و بخش خصوصی تشکیل شود.
رییس انجمن سنگ‌آهن پیرامون استهلاک ماشین‌آلات معدنی مطرح کرد: اظهارنظرهای معدنکاران، برنامه‌های تدوین‌شده و طرح‌های توسعه معدن همگی نشان می‌دهد شرایط فعلی معدن به خصوص در زمینه ماشین‌آلات و تجهیزاتی که در کشور وجود دارد مناسب نیست و اوضاع موجود کفاف نیاز داخل را نمی‌دهد.
وی افزود: رسیدن به اهدافی که در طرح جامع فولاد تعریف شده و تحقق افق ۵۵ میلیون تنی نیازمند حداقل دو برابر سنگ‌آهن، باطله‌برداری، جابه‌جایی، تولید ماده معدنی و… است.
اکبریان تصریح کرد: ضمن حمایت از تولید ماشین‌آلات معدنی داخلی، تولید داخل به لحاظ کمی و کیفی پاسخگوی نیاز کشور نیست. در بهترین شرایط کشور، میزان تولید کمتر از یک هزار و در حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ دستگاه به ازای یک سال به تولید رسیده است. این در شرایطی است که نیاز ما به ماشین‌آلات حداقل ۱۵ هزار دستگاه به ازای یک سال است. در نتیجه ما هم به تولید داخل و هم واردات نیاز داریم.
رییس انجمن سنگ‌آهن ادامه داد: اکنون موضوع استفاده یا عدم استفاده از تولید داخل نیست بلکه حتی اگر تولید با تمام ظرفیت خود کار کند ما همچنان نیازمند واردات هستیم، چراکه رنج تولید محصولات داخلی محدود است. برای مثال وقتی درباره تجهیزاتی مانند بیل مکانیکی یا لودر صحبت می‌کنیم نیازمند سایزهای مختلف بیل مکانیکی برای استفاده در مقیاس‌های متفاوت معدن هستیم.
نایب‌رییس کمیسیون معدن اتاق ایران عنوان کرد: از سوی دیگر برای کاهش قیمت تمام‌شده ماده معدنی در ابتدای زنجیره معدن نیازمند ماشین‌های ژنرال هستیم که از ماشین‌آلات عمومی محسوب می‌شوند و تجهیزات راهسازی، عمران و شهری مثل بیل مکانیکی، بولدوزر و… تولید و به صورت تخصصی در حوزه معدن فعالیت می‌کنند. در ایران چنین فرآیندی در طرح، تولید و حتی برنامه دنبال نمی‌شود. زمانی که شرکت‌های بزرگی هستند که تولید ماشین‌آلات فوق‌پیشرفته معدنی را بر‌عهده دارند، تولید در این بخش در کشور توجیه اقتصادی ندارد.
اکبریان افزود: در بحث واردات ابتدا بنا بود تسهیل‌گری در زمینه صدور مجوزها توسط دولت انجام شود. اکنون مهم‌ترین موضوع در حوزه واردات ماشین‌آلات، تامین ارز است. بانک مرکزی و بانک‌های دیگر یا دولت کمکی در این زمینه نمی‌کنند و متاسفانه حتی اولویت‌‌سنجی برای تخصیص ارز به منظور واردات نیز انجام نمی‌شود.
وی اظهار کرد: مباحث پیچیده‌ای در حوزه ماشین‌آلات مطرح است. نیاز است یک کارگروه در بحث ماشین‌آلات فی‌مابین دولت و بخش خصوصی تشکیل شود که نظرات کارشناسی این کارگروه ملاک امر برای دستگاه‌های دولتی از جمله وزارت اقتصاد و صنایع و معادن باشد.
رییس انجمن سنگ‌آهن درباره میزان استهلاک در این بخش گفت: حدودا ۳۰ هزار دستگاه ماشین‌آلات معدنی در کشور داریم که نیمی از آن مستهلک است؛ موضوع اصلی تبدیل ۳۰ هزار دستگاه به ۶۰-۵۰ هزار دستگاه است. بخش معدن هم از لحاظ تعداد کم و هم به جهت تعدد دستگاه‌های مستهلک در کشور زجر می‌کشد. در شرایط کنونی ۴۰ درصد هم ماشین‌آلات مستهلک محسوب می‌شود. وقتی در کشور ما ماشین‌آلات ۴۰ ساله مورد استفاده قرار می‌گیرد، صحبت درباره عمر مفید کمکی به ما نمی‌کند.
تمهیدات وزارت صمت برای رفع مشکلات ارزی حوزه معدن
معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت گفت: ممنوعیت واردات ماشین‌آلات در سال‌های گذشته منجر به افزایش تقاضا و حجم بالای واردات در بازار شد. تمهیداتی برای افزایش ضرایب تامین ارز در نظر گرفته شده است. تلاش داریم ارز مورد نیاز این بخش را از طریق ارز خود معادن تامین کنیم تا کمتر در نوبت ارز نیما و… باشند.
رضا محتشمی‌پور گفت: در چند سال گذشته به دلیل محدودیت و ممنوعیت غیرمنطقی واردات ماشین‌آلات معدنی با کمبود و عطش در بازار مواجه بودیم. اکنون بازار ماشین‌آلات در کشور ظرفیت بالایی دارد.
محتشمی‌پور افزود: حذف موانع مقرراتی از نیازمندی‌های اصلی تامین ماشین‌آلات از طریق واردات است که خوشبختانه انجام شده است و امروز علی‌الخصوص در بخش تجهیزات سنگین موانع سابق وجود ندارد، لذا شرکت‌ها می‌توانند بدون ممنوعیت و محدودیتی نیاز خود در حوزه ماشین‌آلات نو و سنگین را از طریق واردات تامین کنند.
محتشمی‌پور درباره واردات ماشین‌آلات سبک بیان کرد: با در نظر داشتن این مهم که بخشی از ماشین‌آلات سبک در داخل تولید می‌شوند، انتظار داریم تناسب میان واردات و استفاده از ظرفیت بازار داخلی برقرار شود. خوشبختانه تولید در داخل روند رو به رشدی داشته است؛ به گونه‌ای که آمار سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد رشد تولید ماشین‌آلات داخلی را نشان می‌دهد. با در نظر داشتن این رشد قابل توجه در این بخش سعی داشتیم تولید ماشین‌آلات ساخت داخل را به لحاظ مالی حمایت و به توسعه آن کمک کنیم. در این راستا انتظار می‌رود رشد کیفی نیز همگام با رشد کمی رقم بخورد. معدنکار به عنوان تولید‌کننده ماشینی می‌خواهد که نیاز او را تامین کند و با سطح مناسبی از تامین و نگهداری پاسخگوی نیاز او باشد.
به واردات ماشین‌آلات مستعمل تمایل نداریم
معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت تصریح کرد: در شرایط کنونی به دلیل عطش بازار، ماشین‌آلات تولید داخل به تنهایی پاسخگوی نیاز معدنکاران نیستند؛ بنابراین تلاش ما در حوزه واردات مانع‌زدایی است. باید توجه داشت که به توسعه واردات ماشین‌آلات مستعمل تمایل نداریم، چراکه در حال حاضر نیاز است عمر ماشین‌آلات در کشور کاهش پیدا کند، اما در حوزه واردات ماشین‌آلات نو محدودیتی وجود ندارد. نیازمند برقراری تعادل میان بخش تولید ماشین‌آلات و معدن هستیم.
وی ادامه داد: امروز به دلیل تورم، معادن برای تامین ماشین‌آلات خود نیازمند حجم سرمایه بسیار بالایی هستند که می‌تواند سرعت تامین ماشین‌آلات را کاهش دهد، اما در مجموع تقاضا وجود دارد. امیدواریم این مساله با هماهنگی میان بخش‌ها تسهیل شود.
محتشمی‌پور پیرامون مشکلات ارزی بخش معدن عنوان کرد: به طور کلی مشکلات ارزی یک مساله عمومی در کشور است. ممنوعیت واردات ماشین‌آلات در سال‌های گذشته منجر به ایجاد عطش در بازار شد. این نیاز پس از رفع ممنوعیت، بازار ارز را با افزایش شدید تقاضا و حجم بالای واردات و در نهایت بروز مسائل ارزی روبه‌رو کرد که بازار ارز شاید نتواند پاسخگو باشد، البته تمهیداتی برای افزایش ضرایب تامین ارز در نظر گرفته شده است. تلاش داریم ارز مورد نیاز این بخش را از طریق ارز معادن تامین کنیم تا کمتر در نوبت ارز نیما و… باشند.
